dinsdag 7 juli 2009

Meerwaarde van ICT in het onderwijs

De meeste leerkrachten zeggen wel dat ict meerwaarde heeft voor het onderwijs, maar wat is die meerwaarde precies? We onderscheiden voor het overzicht twee niveaus: De meerwaarde voor de leerlingen en voor de leerkrachten Bij beide niveaus geven we een aantal voorbeelden:

Voor de leerlingen

Effectieve instructie en oefening
Met behulp van goede educatieve programma’s krijgen de leerlingen effectieve instructie en wordt geoefend op die gebieden waar de leerlingen extra ondersteuning nodig hebben. De rol van de leerkracht is niet uitgespeeld, maar moet wel op een specifieke manier worden ingevuld. De leerkracht blijft de eerste instructie geven, met veel interactie en feedback. Daarna gaat de leerling zelf oefenen. Het programma geeft (aanvullende) instructie, waarna de leerling gaat oefenen met die aspecten waar extra oefening nodig is. Het programma geeft inhoudelijke feedback en accepteert geen fouten. Het is belangrijk dat de leerling regelmatig feedback krijgt van de leerkracht waarbij de vorderingen worden gevolgd. ICT biedt dus een uitgekiende manier voor de leerkracht om om te gaan met verschillen tussen leerlingen. En hierbij betrekken we ook graag die leerlingen die meer aankunnen dan de middenmoot.
Op de website van Muiswerk zijn de resultaten van een onderzoek beschikbaar waaruit blijkt dat leerlingen net zo effectief leren met een educatief programma als met instructie door de leerkracht.

Jos Cop, onderwijskundig adviseur en ontwikkelaar van multimediale onderwijstoepassingen, heeft op zijn weblog een aantal filmpjes geplaatst over trends in ict. Eén ervan gaat vooral over de meerwaarde van ict in het kader van effectieve instructie:



Levende boeken
Uit onderzoek is gebleken dat leerlingen in de onderbouw die met levende boeken (voorgelezen prentenboeken) werken, aanmerkelijk meer nieuwe woorden leren. Ook vergroten ze hun verhaalbegrip. De leerkracht blijft een belangrijke rol spelen: zij leest het verhaal voor, waarna de kleuters de verhalen zelfstandig kunnen beluisteren, zo vaak als ze maar willen. Bijkomend voordeel is dat leerkrachten aangeven dat ze hiermee veel tijd besparen.

De wereld in huis
De leerlingen hebben via internetbronnen toegang tot een onuitputtelijke bron van informatie: via (nieuws)sites, video- en fotomateriaal kunnen ze informatie verwerven over welk onderwerp dan ook.
Voorwaarde voor een succesvolle aanpak is wel dat de leerlingen leren hoe ze op een goede manier omgaan met al deze informatie. Het is de taak van de leerkracht om ze hierin te begeleiden. Als leerlingen slecht voorbereid het internet opgestuurd worden zullen ze vrijwel zeker hopeloos verdwalen, worden ze het bos ingestuurd en uitgenodigd kritiekloos te knippen en te plakken.
De leerkracht kan een goede gids zijn door opdrachten te geven die de leerlingen in de goede richting helpen. Susan de Boer heeft een document gemaakt waarin ze haar onderzoek over dit onderwerp toelicht.
Een andere mogelijkheid is om de leerlingen te sturen door ze bijvoorbeeld te laten kiezen uit een beperkt aantal websites. Deze sites zijn door de leerkracht al voorgeselecteerd. Mooie voorbeelden hiervan zijn Webkwestie.nl en Earthquest.nl.
Marten Kircz van de AOb schrijft hierover op de site Mediawijzer.

Aansluiting bij de leefwereld
De computer, Nintendo, Playstation en al die andere digitale technieken vormen als het ware een verlengstuk van het lichaam van veel kinderen. Ze kunnen er letterlijk en figuurlijk mee lezen en schrijven. In het onderwijs kun je hiervan prima gebruik maken. De computer is een middel dat een ontzettend grote aantrekkingskracht heeft. Als ict op de juiste manier (veelzijdig, doelgericht, prikkelend) ingezet wordt, zorgt het voor een grote betrokkenheid van de leerlingen.
Momenteel staat het gebruik van serious games in de belangstelling. Hoe effectief zijn games? We weten dat het spelen van games kan zorgen voor een hoog leerrendement, maar dat het soms veel tijd kan kosten.
Op de site van Arcademic Skill Builders staan hiervan leuke voorbeelden.

Voor de leerkrachten

Leerkrachten zitten niet te wachten op een verzwaring van de werklast. Zij moeten verleid worden om ict een integrale plaats in hun onderwijs te geven: gewin-genot-gemak. ICT biedt hiervoor zeker mogelijkheden.

Communicatie
Leerkrachten zijn gebaat bij een goede communicatie met de ouders: hiermee kan ook hun betrokkenheid bij het onderwijs vergroot worden. Het mes kan prima aan twee kanten snijden: de leerlingen vullen het weblog samen met de leerkracht, en doen schrijfvaardigheden op (terwijl ook pod- en vodcasten tot de mogelijkheden behoort) en de ouders blijven “bij”.
De Anna van Burenschool communiceert via Twitter met de ouders.
Groep 5/6 van basisschool De Akkerwinde heeft een weblog waarmee ze communiceren met de buitenwereld.

Mogen leerlingen ook bloggen? Natuurlijk! Op Blogs4kids kunnen ze in een veilige omgeving zelf een blog maken en daarbij gebruik maken van afbeeldingen en video's van YoungFun.



Verrijking
Met name bij het gebruik van het digibord (maar niet alleen daar!) biedt ict ongekende mogelijkheden om het onderwijs te verrijken.
Mits goed voorbereid kan een les buitengewoon verlevendigd worden met allerlei bronnen, bijvoorbeeld van Teleblik , World Digital Library of Beeld en geluid die een onderwerp kunnen verduidelijken en verdiepen.
Laat ook eens foto's zien van de sluizen van IJmuiden:



En bronnen beheren kun je heel eenvoudig met bijvoorbeeld Symbaloo of Yurls.

Leerlingen volgen
Een van de ict-aspecten die door leerkrachten wordt gewaardeerd is de mogelijkheid om de leerlingen digitaal te volgen met behulp van een leerlingvolgsysteem. Dit kan veel tijd uit handen nemen en snel een volledig beeld geven van de ontwikkeling van de leerlingen.